VERON A63
Friese Wouden
____________

VERON afdeling Friese Wouden
Afdelingsblad 'CQ Friese Wouden'

door PA3BWZ

van een transformator

Alhoewel het (over)wikkelen van een transformator een werkje is, dat dooor weinig amateurs wordt ondernomen, is het toch niet zo'n moeilijke klus. Dikwijls kan een oude voedingstransformator met een verbrande hoogspannings wikkeling of iets dergelijks een goed uitgangspunt vormen voor een nieuw en bruikbaar leven. De grote vraag bij dit soort gevallen is meestal, hoe 'zwaar' wordt mijn gereviseerde transformator. Met andere woorden, wat mag ik verwachten ten aanzien van het te leveren vermogen. Een transformator met een kerndoorsnede van bijvoorbeeld zo'n 20 cm2 kan al gauw een vermogen verstouwen van 300 Watt. Bij een spanning van ca 13 Volt praten we dan wel over 20 Ampere. In de figuur op de volgende pagina is het transformator vermogen als functie van de kerndoorsnede van het blikpakket weergegeven.

Wordt de transformator gebruikt voor de levering van de voedingsspanning van een zender dan is de belasting niet continue. Dit houdt in, dat de belasting nog wel met zo'n 30 - 40% kan worden verhoogd. Deze filosofieen gaan natuurlijk alleen maar op, als de bewikkeling ook overeenkomstig is.

Hierover nu wat meer. Om nu vanuit het blikpakket van een transformator, waarvan we nu bij benadering weten welk vermogen afgenomen kan worden, de benodigde bedrading te berekenen, kunnen we de volgende formule als uitgangspunt nemen. Tevens vinden we hieruit het belangrijke gegeven windingen/volt.

f _* B _* a _* n
E = ---------------     
1,45 _* 10⁸

Hierin is:

Bij toepassing van het normale transformatorblik en een netfrequentie van 50 Hz zal B gelijk zijn aan 50.000. Rekenen we nu deze formule door, dan vinden we:

n = 58 x E/a

Hieruit vinden we dan, als de kern van de transformator bijvoorbeeld 4 x 5 cm of wel a = 20 cm² is en de primaire spanning 220 V is, de primaire wikkeling.

n = 58 x 220/20

Deze wikkeling zal dus ongeveer 638 windingen moeten hebben. Hieruit vinden we dan een wikkelverhouding van 638/220=2,9 windingen per volt. Deze verhouding blijft ook gelden voor alle spanningen, ook voor de secundaire wikkeling(en).

Willen we nu een secundaire spanning krijgen van 12 Volt, dan zal deze wikkeling 2,9 x 12 = 35 windingen groot moeten worden. Die 35 windingen kunnen met niet te veel ongeduld wel door de benen van de transformator, waarvan bijvoorbeeld de hoogspanningswikkeling verwijderd is, worden gefrunnikt. Hoe zwaar moet nu de draad, die we voor de nieuwe wikkeling gaan gebruiken, nu zijn?

Onderstaande tabel geeft daar een antwoord op. De kolom 2 A/mm² kan worden toegepast, als de transformator een normaal leven wordt beschoren. Indien de transformator echter op een plaats komt te staan, waar een slechte koeling is, of als zij zwaar moet worden belast, dan verdient de tweede kolom de voorkeur. Alle gegevens gelden voor geá‰ámailleerd wikkeldraad.

Koperdraadtabel

Is er genoeg vrije ruimte in het blikpakket, dan kunnen er, uiteraard op de zelfde manier, de wikkeling(en) voor eventuele hulpspanningen worden aangelegd. Als het noodzakelijk is een tweede of meer lagen te wikkelen, dan moet elke laag geïsoleerd worden ten opzichte van de volgende. Dit hoeft geen hoogwaardige isolatiestof te zijn, want de overslag spanning is betrekkelijk laag (in ons geval 0.34 volt per winding). Verder is het beslist verstandig, om de primaire en secundaire spoelen door middel van een geleidende folie, bijvoorbeeld een velletje bladkoper, te scheiden. Dit folie moet dan ook uitgevoerd worden, om naderhand, als de transformator in bedrijf wordt genomen, te worden geaard. Let op: Deze folielaag mag nooit een gesloten winding vormen!